Hoogbegaafdheid: meer dan alleen een hoog IQ
Heeft je kind zijn schoolwerk vaak razendsnel af en lijkt het zich te vervelen in de klas? Mist het échte uitdaging, motivatie of aansluiting met leeftijdsgenoten? Of komt je kind juist vaak boos uit school? Dan kan een hoogbegaafdheidsonderzoek helderheid geven. Met de juiste inzichten kunnen we samen kijken naar oplossingen voor thuis en op school.
Hoogbegaafdheid draait om méér dan alleen een hoog IQ (vaak boven de 130, maar niet altijd meetbaar). Het gaat om talent, creativiteit en een unieke manier van denken. Tijdens een intelligentieonderzoek brengen we niet alleen het IQ in kaart, maar kijken we ook naar concentratie, faalangst en taakaanpak.
Meer dan cijfers: de zijnskenmerken
Soms laat een test niet het hele plaatje zien. Onderpresteren, stress of een combinatie met bijvoorbeeld ADHD of dyslexie kunnen het beeld vertroebelen. Daarom kijken we verder dan de cijfers: we nemen de ‘zijnskenmerken’ die veel hoogbegaafde kinderen hebben mee in ons onderzoek. De zijnskenmerken beschrijven we als volgt:
✔ Perfectionisme & faalangst – De lat ligt hoog, soms té hoog.
✔ Sterk rechtvaardigheidsgevoel – Oneerlijkheid? Dat is niet te doen.
✔ Hooggevoeligheid – Prikkels en emoties komen extra hard binnen.
✔ Kritisch & onafhankelijk denken – “Waarom?” is een favoriete vraag.
✔ Autonomie – Zelf keuzes maken is belangrijk.
Sommige hoogbegaafde kinderen reageren sterk, stellen veel vragen of corrigeren anderen, wat soms als lastig gedrag wordt gezien. Dit kan zorgen voor onbegrip thuis en op school, waardoor kinderen zich buitengesloten of gefrustreerd voelen. Door deze eigenschappen beter te herkennen en te begrijpen, kunnen we kinderen geven wat ze nodig hebben om goed in hun vel te zitten.
Kenmerken
Als het gaat om kenmerken van hoogbegaafden, dan is er onderscheid tussen leervermogen en gedrag.
Leervermogen
- Hoge intelligentie
- Snel van begrip
- Grote algemene interesses
- Taalvaardig
- Hoog leertempo, grote denk- en leerstappen
- Verworven kennis goed toepassen
- Goed geheugen
- Doorvrager en waarnemer
- Groot analytisch inzicht en probleemoplossend vermogen
- Creativiteit en originaliteit
- Denkt buiten reguliere kaders
Gedrag
- Geestelijk vroegrijp (of indruk wekken daarvan)
- Sterk rechtvaardigheidsgevoel
- Perfectionistische instelling
- In staat tot zelfreflectie
- Zoekt ontwikkelingsgelijken in oudere kinderen
- Accepteert regels en tradities niet klakkeloos, maar bevraagt ze
- Grote behoefte aan autonomie
Leervermogen
- Hoge intelligentie
- Snel van begrip
- Grote algemene interesses
- Taalvaardig
- Hoog leertempo, grote denk- en leerstappen
- Verworven kennis goed toepassen
- Goed geheugen
- Doorvrager en waarnemer
- Groot analytisch inzicht en probleemoplossend vermogen
- Creativiteit en originaliteit
- Denkt buiten reguliere kaders
Gedrag
- Geestelijk vroegrijp (of indruk wekken daarvan)
- Sterk rechtvaardigheidsgevoel
- Perfectionistische instelling
- In staat tot zelfreflectie
- Zoekt ontwikkelingsgelijken in oudere kinderen
- Accepteert regels en tradities niet klakkeloos, maar bevraagt ze
- Grote behoefte aan autonomie
Onderpresteren
Als hoogbegaafde leerlingen structureel te weinig uitdaging krijgen, kunnen ze gaan onderpresteren. De definitie van onderpresteren is: ‘Het lager presteren op schoolvorderingen dan op grond van intelligentiescores verwacht zou worden.’ Het is van groot belang om dit tijdig te signaleren en te voorkomen.
Kenmerken van onderpresteren
- Levert wisselende prestaties
- Is ontevreden over eigen prestaties
- Heeft een hekel aan memoriseren
- Vermijdt nieuwe leeractiviteiten
- Stelt doelen opzettelijk te hoog of juist te laag
- Snel afgeleid
- Impulsief
- Wijst school en veel vormen van schools leren af
- Verzet zich tegen autoriteit
- Heeft minderwaardigheidsgevoelens
- Vermijdt groepsacitviteiten
- Heeft het gevoel dat iedereen tegen hem is
- Is minder populair bij leeftijdsgenoten
- Zoekt contact met ontwikkelingsgelijken
- Voelt zich hulpeloos en slachtoffer van de situatie
- Neemt geen verantwoordelijkheden
- Wijst hulp af
- Liegt over school, prestaties en afspraken
Kenmerken van onderpresteren
- Levert wisselende prestaties
- Is ontevreden over eigen prestaties
- Heeft een hekel aan memoriseren
- Vermijdt nieuwe leeractiviteiten
- Stelt doelen opzettelijk te hoog of juist te laag
- Snel afgeleid
- Impulsief
- Wijst school en veel vormen van schools leren af
- Verzet zich tegen autoriteit
- Heeft minderwaardigheidsgevoelens
- Vermijdt groepsacitviteiten
- Heeft het gevoel dat iedereen tegen hem is
- Is minder populair bij leeftijdsgenoten
- Zoekt contact met ontwikkelingsgelijken
- Voelt zich hulpeloos en slachtoffer van de situatie
- Neemt geen verantwoordelijkheden
- Wijst hulp af
- Liegt over school, prestaties en afspraken
Sociaal-emotioneel
Veelal wordt gedacht dat je kind achterloopt in zijn/haar sociaal-emotionele ontwikkeling omdat het geen/weinig contact heeft met leeftijdgenootjes. Dit is een misverstand. Het is namelijk voornamelijk zo dat de kinderen voorlopen in hun ontwikkeling waardoor ze geen aansluiting vinden bij hun klasgenoten. Wel kunnen ze goed contact maken en onderhouden met oudere kinderen of volwassenen. Specifieke risicogebieden voor hoogbegaafde kinderen zijn de ontwikkeling van vriendschappen en van hun zelfbeeld. Ook de aansluiting met leeftijdgenoten is een risicogebied.
Risicofactoren voor sociaal-emotionele problemen
- Scheve (te hoge) vriendschapsverwachtingen
- Gebruikt te moeilijke woorden en begrippen
- Het niveau van spelen ontwikkelt sneller
- Hebben soms andere interesses
- Hoge mate van aanpassingsgedrag
- Behoefte om aardig gevonden te worden
- Gebrek aan cognitieve uitdaging
Risicofactoren voor sociaal-emotionele problemen
- Scheve (te hoge) vriendschapsverwachtingen
- Gebruikt te moeilijke woorden en begrippen
- Het niveau van spelen ontwikkelt sneller
- Hebben soms andere interesses
- Hoge mate van aanpassingsgedrag
- Behoefte om aardig gevonden te worden
- Gebrek aan cognitieve uitdaging
Begeleiding
Is je kind hoogbegaafd en wil je graag passende begeleiding? Dat kan!
Lees verder